Archeologisch opgravingen in de grafkerk te Demre

De Nederlandse pers berichtte onlangs op 13 oktober 2024 dat archeologen het graf van Nicolaas terug gevonden hadden in de grafkerk te Demre. Niets nieuws onder de zon. Al in 2017 doken er artikelen op in de pers die hetzelfde nieuws kopte.

zie: https://www.youtube.com/watch?v=mLCyGkVN8cY 

Wat gebeurt er dan nu wel? Het is juist dat er opgravingen zijn in en rondom de grafkerk van Nicolaas. Na zijn overlijden op 6 december 335 na christus, werd hij buiten de stad Myra begraven. De eerste christenen bouwden een kleine tempel op zijn graf. Het martyrion werd spoedig vervangen door een basiliek. De oudste geschreven bronnen vertellen dat rond 530 al vele pelgrims deze grafkerk bezochten om Nicolaas te vereren en zijn voorspraak in te roepen. De kerk werd door de eeuwen verwoest door natuurgeweld, zoals aardbevingen en later zelfs overstromingen. Het bleef gedurende de elfde eeuw onrustig in Klein- Azië, dat sterk te lijden had van invallen van moslimstrij­ders en tegenacties van de Byzantijnen. Met de roof van de relieken door de Bareze zeelieden in 1087 zouden met de jaren erna het klooster en de kerk langzamerhand vervallen, omdat het ontbrak aan het geld voor het onderhoud. Door overstro­mingen van de rivier Myron verdween een groot deel van de kerk onder de modder en het zand. Het handje vol monniken dat achterbleef moest uiteindelijk een raam als deur gebruiken om zo de kerk te kunnen betreden.

Rond 1850 zond tsaar Nicolaas I van Rusland een expeditie om de basiliek van zijn heilige naamgenoot te restaureren. Later door het Ottomaanse rijk onderbroken, omdat ze bang waren dat de Russen zouden blijven.

Er zijn twee schriftelijke bronnen die vastgehouden hebben van wat er zich heeft afgespeeld bij de roof van het gebeente. Een ervan is de benedictijner monnik Nicephorus. Hij behoort tot het benedictijner klooster van Bari waarvan de abt in een visioen door Nicolaas wordt gevraagd om zijn gebeente over te brengen. Nicephorus beschrijft aan de hand van ooggetuigen hoe de roof plaatsvond:

“Ondertussen nam een van de schippers het voortouw. Zijn naam was Mattheus. Met een moker sloeg hij hard op het marmeren plaveisel, dat in stukken brak. Meer stenen werden verwijderd en zo kwam een stenen kruik tevoorschijn. De kruik was door het graaf­werk gebarsten en plots waren de aanwezigen omgeven door een overheerlijke geur. Toen stak Mattheus een hand in het graf, die verdween in het manna. Hij vond de kostba­re schat, het gebeente, en trok het eruit. Op zijn zoektocht naar de schedel ging hij zelfs kopje onder in manna. Pas toen hij het hoofd gevonden had, kwam hij weer tevoor­schijn, zijn kleren doorweekt van de vloeistof.”

Duidelijk wordt hierin beschreven dat het graf van Nicolaas zich niet in een bovenstaande sarcofaag bevond, maar onder de grond. Men moet een steen op het marmeren plaveisel inslaan en verwijderen. Daarin bevond zich een stenen kist of een soort stenen kruik in.  Waarschijnlijk de huidige sarcofaag, die latere pelgrims en toeristen kregen aangewezen in een zijkapel waar zich ook enkele mooie Nicolaasfresco’s bevinden. De vernielde sarcofaag, waar zich tevens het gat bevond, die gebruikt zou kunnen zijn voor het aftappen van het manna.

De archeologen hebben op dit moment de vloer van de grafkerk opengemaakt en zijn daar begonnen met het verwijderen van de huidige stenen vloer en hebben dus de oudere en eerdere vloer teruggevonden. Die vloer die ook er was ten tijde van de reliekenroof.

Interessant is ook dat men een fresco ontdekte met Jezus erop. En Griekse spreuken in de vloer. Dat laatste was een vorm van we tegenwoordig met graffiti zien. Mensen lieten een gebed of een boodschap na, of simpelweg hun naam. Dichtbij het graf van de heilige zodat Nicolaas een voorspreker kon zijn bij God en Christus.

Assoc. Prof. Dr. Ebru Fatma Fındık, hoofd van de opgraving en verbonden aan de afdeling Kunstgeschiedenis van de Hatay Mustafa Kemal Universiteit, gaf uitleg over het werk bij de kerk: “In het kader van het project Legacy to the Future van het Turkse Ministerie van Cultuur en Toerisme werken we in de 20 meter lange, twee verdiepingen tellende structuur die grenst aan de zuidkant van de kerk.” Ze vervolgde: “Tijdens het boren in deze structuur stuitten we onverwachts op een sarcofaag. Dit exemplaar behoort tot de groep van onversierde sarcofagen, is gemaakt van lokale steen en heeft een licht verhoogd tongewelf. Het deksel, dat een halfronde uitstulping vormt aan de smalle zijde, is voorzien van een handvat. Het ondergrondse deel van de ongeveer 2 meter lange sarcofaag wordt geschat op 1,5 tot 2 meter hoog. Volgens eerste bevindingen vertoont het sterke overeenkomsten met de types sarcofagen die in deze regio voorkomen. Daarnaast vonden we tijdens het boren veel stukken van terracotta olielampen en dierlijke botten voordat we de sarcofaag bereikten.”

Eerste in situ sarcofaag op deze locatie
Dr. Fındık voegde toe: “We denken dat we voor het eerst een sarcofaag hebben gevonden die zich nog op zijn oorspronkelijke plek bevindt (in situ). Het feit dat deze sarcofaag zo dicht bij de kerk ligt, waarvan wordt gedacht dat het het graf van Sint-Nicolaas bevat, maakt ons enorm enthousiast. Als onderdeel van het project zullen we het gebied rondom de sarcofaag graag verder opgraven en restaureren, wat bijdraagt aan het toerisme in ons land.”